Aktywność poprzez aktywizację

Procedury pobudzania energii społecznej, motywacji do działania, osobistego zaangażowania są ważnym, wręcz podstawowym warunkiem jakiejkolwiek rzeczywistej zmiany. Aktywizacja jawi się w tym kontekście jako uruchamianie procesu rozwoju indywidualnego, grupowego i społecznego.

„Oddając się aktywności doświadczam siebie jako podmiotu tejże aktywności. Jest ona bowiem procesem powoływania do bytu, tworzenia, zawiera relacje do wytworzonego przedmiotu. Aktywność moja jest manifestacją własnych zdolności, gdy stanowię z nią jedność.”

Erich Fromm

Aktywizacja jest zewnętrznym działaniem adresowanym do osoby, zespołu lub społeczności. Jest uruchomieniem procesu, który doprowadza do podjęcia działania wypływającego z wewnętrznej motywacji. Łączy się z braniem odpowiedzialności na siebie, tworzeniem czegoś, co jest autorskie, twórcze (przy czym o tym czy działanie jest twórcze bardziej decyduje postawa i stan duszy, niż oryginalność wytworów).

Aktywizacja jest takim rodzajem wpływu na innych, który pomaga w rozszerzeniu poczucia wolności osobistej, zwiększeniu umiejętności dokonywania wyborów. Czasami jest wręcz działaniem inwazyjnym, ale pomagającym w przekroczeniu własnego wygodnictwa, niechęci do ponoszenia ryzyka, w pokonaniu własnych lęków. Najczęściej jest tworzeniem przestrzeni do uczenia się (rozwijania umiejętności i postaw) i podjęcia autorskiego działania, przeżycia głębokiej przyjemności, jaką daje poczucie własnej siły i możliwości. Takie działanie daje dużą satysfakcję. Mówiąc w skrócie ten, co daje coś dobrego sam czuje się dobry i dobrze. Nie bez znaczenia jest też bycie docenionym, zauważonym, pochwalonym i płynąca z tego duma.

Proces aktywizacji nie zakłada motywowania ludzi do czegoś określonego. Wybór rodzaju działań należy do osoby, która je podejmie. Jej celem jest raczej uwolnienie energii, uruchomienie potencjału, a nie zmiana zachowania pojedynczych osób, grup ludzi i całych społeczności. Proces stawania się aktywnym zachodzi najczęściej dzięki głębokiej relacji z drugą osobą, przeżyciu synergii grupy lub zaangażowaniu w głęboki proces społeczny.

Niejednokrotnie jest tak, iż człowiek zanurzony w pędzącej machinie rozwoju technologii i zmiany napotyka niebagatelne trudności z odnalezieniem celu. Nie jest najzwyczajniej przygotowany i zdolny do nieustannego podejmowania decyzji, odpowiedzialności, samodzielności wymaganej w takim jak obecnie wymiarze. Trudności te mogą mieć charakter wtórny, wypływać z przeżyć w domu rodzinnym, ale też z błędnych decyzji w dojrzałym życiu. Powodem może też być brak życia duchowego dającego wielu inspirację do konkretnych decyzji. Bierność wynikająca z apatii człowieka może prowadzić do osobistych dramatów życiowych i problemów społecznych takich jak wykorzystywanie przemocy, alkoholizm czy też narkomania. Bierność w instytucjach powodować może natomiast ich nieskuteczność w realizowaniu celów, do których zostały powołane. Jeśli bierne są jednostki i firmy również automatycznie grozi to dużym grupom społecznym – narodom. Składa się to na niemożność wyjścia z zapaści, w której całe państwa mogą tkwić latami. Aktywizacja nie jest już zatem wymysłem znudzonych zapaleńców, a konkretną propozycją rozwiązania, a przede wszystkim zapobiegania apatii oraz twórczej śmierci dzisiejszych społeczeństw. Potrzebna jest do tego, by każdy poszczególny człowiek jak i również grupa społeczna potrafili przystosować się do zmiany. Mało tego by każdy czuł się współuczestnikiem zmian, świadomym ich odbiorcą – a nawet inicjatorem. Człowiek bowiem jak już wcześniej wspomniano szczęśliwy jest gdy czuje siłę sprawczą, gdy aktywnie współuczestniczy w otaczającej go rzeczywistości. Jak to zrobić?

Określając społeczność lokalną jako aktywną nie mamy na myśli np. dużej ilości przestępstw, awantur i cwaniactwa (choć trudno zaprzeczyć, że jest w tym spora dawka energii). Myślimy o środowisku, gdzie w sensowny sposób działają demokratycznie wybrane władze, istnieje dużo organizacji pozarządowych, różne grupy realizują swoje bardziej lub mniej wyszukane cele. To ważne założenie. Odnosi się do podstawowego „sposobu istnienia”, postawy wobec życia. Wyrażać się ono może w przedsiębiorczości, szybkich decyzjach, wspinaniu się po drabinie sukcesu, ale też w medytacji, spokojnym planowaniu, zaangażowaniu w społeczne działania. Pomimo pędzących zmian każdy człowiek może i powinien to robić we własnym stylu, czy rytmie. Niestety często najzwyczajniej nie zdaje sobie z tego sprawy.

Procedury pobudzania energii społecznej, motywacji do działania, osobistego zaangażowania są ważnym, wręcz podstawowym warunkiem jakiejkolwiek rzeczywistej zmiany. Aby osiągnąć sukces niezbędne jest w interdyscyplinarnych zespołach, łączyć wiedzę psychologiczną, socjologiczną, prawną, metody z zakresu organizacji i zarządzania i wiele innych. Aktywizacja jawi się w tym kontekście jako uruchamianie procesu rozwoju indywidualnego, grupowego i społecznego. Istnieją programy, których założonym celem nadrzędnym jest aktywizacja. Są też takie gdzie aktywizacja zachodzi jakby przy okazji. W programach aktywizacyjnych inicjująca rolę odgrywa animator. Powinien doprowadzić on do dialogu z osobami, dla których chce pracować. Istotą jest tu kontakt oparty na wzajemnym szacunku oraz życzliwości. Punktem zwrotnym wdrożenia programu jest zawierany kontrakt w ramach którego ustalane są cele i zobowiązania łączące się ze współpracą. Jest to dobry początek dla procesów: motywowania, otwarcia, integracji, uruchomienia energii, odkrywania sensu, brania odpowiedzialności i projektowania i działania.