Dojrzałość empatyczna to wynik procesu świadomej pracy nad rozwojem. Dzięki osiąganiu dojrzałości emocjonalnej, a także rozwojowi poznawczemu, pozwala rozumieć innych, budować dojrzałe relacje. Jest bazą miłości, przyjaźni, współpracy, tworzenia sieci relacji opartych na zaufaniu.
To zdolność do bycia w kontakcie empatycznym, do głębokiego współodczuwania i rozumienia drugiej osoby, przy jednoczesnym zachowaniu zdolności do oceny sytuacji oraz świadomości własnych potrzeb i przekonań.
Dojrzałość empatyczna to świadoma siebie i partnera/partnerki relacja. Bazująca na wrażliwości, zaufaniu, potrafiąca przezwyciężać kryzysy i konflikty. Pozwala na bycie kimś rozumiejącym i konstruktywnie wspierającym. Dojrzała komunikacja empatyczna podkreśla, że drugi człowiek to odrębna osoba, a jej przeżycia nie muszą być podobne do moich. Kontakt z nimi nie obliguje mnie ani do czucia w taki sam sposób, ani do pomagania jej wbrew sobie, do ulegania.
Brak dojrzałości empatycznej skutkuje na przykład dość męczącym i budzącym lęk wrażeniem bycia zalewanym cudzymi uczuciami, przymusem pomagania nawet wbrew sobie na przykład po to, aby uśmierzyć ciągłe poczucie winy lub aby uzależnić kogoś. Może budować obronną obojętność, co przysparza nam realnych kłopotów. Pomaganie bazujące na takiej niedojrzałej empatii jest często nieadekwatne do potrzeb danej osoby (np. udzielanie rad, dominacyjne wskazywanie kierunków zmiany, wymuszanie zmiany zachowań). Powoduje też stronniczość w konflikcie oraz w podejmowaniu decyzji wtedy, gdy powinny być one bardziej niezależne.
Fazy rozwoju empatii:
Dojrzewanie do świadomego pomagania
Faza 1. Lustrzana
Czuję to, co Ty czujesz, zarażam się
Faza 2. Bliźniacza
Wiem, że Ty nie jesteś mną, ale gdy mam Ci pomóc, robię to, co mi samemu przyniosłoby ulgę.
Faza 3. Odrębności
Pomagam Ci, biorąc pod uwagę, że możesz mieć inne potrzeby związane z tą sytuacją, niż miałabym ja; co innego niesie Ci ulgę.
Faza 4. Faza wędki Tworzę Ci warunki, abyś sam sobie pomógł, a ja Ci towarzyszę i wspieram. Jest to np. podstawa separacji dzieci od rodziców oraz podejść w zarządzaniu np. coachingowego stylu zarządzania